मी आणि माझी डोकेदुखी!

मला डोकं आहे याचा पुरावा वेळोवेळी ठणकून माझं डोकं मला देत असतं. डोकेदुखी माझ्या पाचवीला पुजली आहे. म्हणजे अक्षरशः पाचवीत असल्यापासून मला डोकेदुखी आहे. एकदा डोकं दुखायला लागलं की मग दोन-एक तास शांत झोपल्याशिवाय काही बरं वाटत नाही. हा उपाय मी माझ्यापुरता शोधून काढला आहे. 

माझ्या पहिल्या-वहिल्या डोकेदुखीची आठवण मात्र खूप खोल रुतून बसली आहे. आमच्या शाळेची कर्नाळयाला सहल गेली होती. सक्काळी लवकर उठून बसमधे बसेपर्यंत सगळं ठीक होतं पण बस सुरू झाली आणि डोक्यात  घंटानाद चालू झाला. दुपारी डबा खाण्याची वेळ झाली तोवर डोकं ठणकायला लागलं होतं. माझ्या डब्यात आईने पावभाजीची भाजी आणि पोळी दिली होती. आमच्याकडे आदल्या दिवशीची फ्लॉवरची भाजी उरली की दुसर्‍या दिवशी पावभाजी असायची. खरं तर काही खाऊ नये असं वाटत होतं पण डबा संपवलाच पाहिजे असा लेलेबाईंनी दम भरला; मग बळेबळे डबा खाण्याशिवाय पर्याय नव्हता. कसाबसा दिवस संपला. परतायच्या वेळेला बसमधे आमचा वकार युनूस झाला होता. बाबा घ्यायला आलेले. 'बस लागली असेल' अशा वाक्याने माझ्या डोकेदुखीची कारणमिमांसा करण्यात आली. माझ्या डोकेदुखीची जी असंख्य कारणं आहेत त्यातलं हे पहिलं. ही पहिली आठवण इतकी जबरदस्त आहे की अजूनही (घरातल्या) पावभाजीचा वास आला की मला डोकं दुखेल की काय असं वाटतं.

तेव्हापासून आजपर्यंत घरात माझी (आणि पर्यायाने घरच्यांची) डोकेदुखी, त्याची कारणे आणि उपाययोजना यावर निरंतर परीसंवाद चालू आहे. पहीला वहीम अर्थात डोळ्यांवर होता, म्हणून डोळे तपासले गेले. डाव्या डोळ्याचा ०.५० आणि उजव्याचा ०.७५ असं सांगीतलं गेलं. काही महिने चश्मा चढवून काढले.  पण डोकेदुखी जेसे थे. पुन्हा डोळे चेक केले तर नंबर उलटे ! म्हणजे उजव्या डोळ्याचा ०.५० तर डाव्याचा ०.७५! पुन्हा चश्मा बदलून पाहिलं पण काही फरक नाही. तेव्हा डॉक्टरांच्या डोळ्यांचा नंबर बदललाय की काय अशी शंका यायला लागली. डॉक्टर बदलले की नंबर बदलायचा. शेवटी तो नाद सोडला. शिवाय चश्मा लावायला लागल्या पासून डोकं दुखायची फ्रीक्वेंसी वाढलीच होती.    

सुरूवातीला आई-बाबांनी वेगवेगळ्या डॉक्टरांना दाखवलं, अगदी डोकं दुखत असताना मला बाबा डाॅक्टरांकडे घेऊन गेले म्हणजे म्हणे त्यांना लगेच कळेल. डोकं म्हणजे त्यांच्या जुन्या स्कूटरचं इंजिन वाटलं की काय त्यांना कोणास ठाऊक. तर पुढे इतरेजनांच्या सांगण्यावरून आयुर्वेदीक, होमीयोपॅथिक सगळं सगळं झालं. (बायदवे, आयुर्वेदिक औषधांचा म्हणे काही साईड इफेक्ट नसतो. ही अफवा ज्या कोणी पसरवली असेल त्याला त्रिफळा आणी सूत शेखर मात्रेची धुरी दिली पाहीजे). जो भेटायचा तो उपाय सांगायचा. थोडक्यात सांगायचं तर एक फक्त बोकड तेवढा कापला नाही देवाला, बाकी सगळे प्रकार करून झाले. (अर्थात बोकडा-ऐवजी गाय-बैलाचा बळी दिला असता तर डोकदुखी आणी डोकं एकदमच गायब झालं असतं).

वर्षामागून वर्ष गेली. लोकांना जाणवलेली माझ्या डोकेदुखीची कारणांची लिस्टही वाढत गेली. "उन्हाचा त्रास होत असेल", "चहाची सवय आहे हो त्याला", "पाणी कमी जातंय शरीरात", "पित्ताचा त्रास वाटतोय", "कामाचा ताण वाढतोय का?", "बाहेरचं जेवण कमी करा!", "वेळच्यावेळी जेवावं झोपावं माणसाने!", "यु शूड चेक फॉर सायनस", एक ना अनेक. थोडक्यात शेंडीपासू मांडीपर्यंत शरीरात कुठे काही खुट्टं झालं की पहिले पडसाद माझ्या डोक्यात पडतात अशा निष्कर्शापर्यंत मी येऊन पोहोचलो होतो. पुढे कॅनडात अमेरिकेत आलो आणि जिथे जेव्हा शक्य होतं तिथे डॉक्टरांना दाखवलं, पण डोकेदुखीला 'मायग्रेन' हे गोंडस नाव मिळण्यापलीकडे फारसं काही हाती पडलं नाही.

परवा एका ठिकाणी गेलो होतो तिथे जरा डोकं दुखतंय असं गाफीलपणे बोलून गेलो! झ्झालं! एका काकूंनी लगेच "डोकं दुखतंय का? थांब, बघू कुठं दुखतंय ते" म्हणत डोकं चाचपायला सुरवात केली. मी आपला पुरूषसुलभ लज्जेने ओशाळत "अहो एवढं काही विषेश नाही" म्हणत क्षीण प्रतिकाराचा प्रयत्न केला. कधी एकदा जाऊन गुडूप झोपतोय असं झालं होतं. पण त्यांनी तर माझी मानगूटच पकडली आणि खांदे आणि मानेला अंगठ्याने दाबायला सुरूवात केली. बायको बाजूला उभं राहून कौतुकानं बघतेय ! त्यांनी विचारलं "रेकी ट्राय करून पाहिली का?" मी मनात म्हटलं (अर्थात मनातच म्हणणार, कारण माझी मान अजून त्यांच्या हातात होती) म्हटलं "रेकी!!! आता ही बाई मला गाढवासारखं रेकायला वगैरे सांगते की काय? शिवाय त्यांचं मर्दन जर असंच चालू राहीलं तर तीही शक्यता होतीच.". पण मझ्या सुदैवाने तसला काही प्रकार नव्हता. रेकी म्हणजे माझ्या शरीरातल्या वाईट "वाईब्ज" काढून, चांगल्या वाईब्ज घुसवणे, हे ज्ञान मिळालं. त्या बाईंनी रेकीचा कोर्स केला होता आणि त्यांना माझ्यात त्यांचा गिनीपिग सापडला होता. पुढे १० मिनीटांचं एक अशी तीन सेशन तीन दिवस करून बघूया असा सल्ला कम दम मिळाला. हेही करून बघू म्हणून माझं मीच समाधान करून घेतलं (न करून सांगतो कोणाला). रेकीचं एक बरं आहे कुठे जायला यायला नको, रेकी देणारे त्यांच्या घरी, आपण आपल्या घरी. पण प्रामाणीक पणे त्यांच्या सूचनेबरहुकूम केलं. काल तिसरं सेशन संपलं. दिवसभरात तुम्हाला फार छान वाटेल असं मला सांगण्यात आलंय. आता काही 'पॉसिटीव वाइब्ज' येण्याची वाट बघतोय. पण वाट बघताबघता पुन्हा डोकं दुखायला लागलं नाही म्हणजे मिळवली. 

/किरण मराठे